مغازه خودکشی (The Suicide shop) اثری کمدی و تاریک با ماجرایی خاص و لحظهها و نامگذاریهای منحصربهفرد است. نویسنده این کتاب ژان تولی (Jean Teule) فرانسوی است. ژان تولی به جز نویسندگی به تصویرگری، فیلمسازی و مجری گری تلویزیون نیز اشتغال داشته و در عرصه نویسندگی چندین اثر او برنده جوایز ارزندهای گردیده است. ژان تولی این کتاب را در سال ۲۰۰۶ و به زبان فرانسوی به رشته تحریر در آورده است. اولین چاپ ترجمه شده این اثر به زبان انگلیسی در سال ۲۰۰۸ و با ترجمه بی عیب و نقص سو دایسون (Sue Dyson) در انگلیس اتفاق افتاد. همچنین در سال ۲۰۱۲ انیمیشنی با همین نام و با موضوع همین کتاب ساخته شد. این انیمیشن از لحاظ ساختاری و در بیشتر اتفاقات شباهت زیادی به انیمیشن خانواده آدامز (Adams) دارد.
در دستهبندی نقد و بررسی کتاب میتوانید با رمانهای مختلفی آشنا شوید.
خلاصه داستان
فروشگاه خودکشی ماجرای زندگی خانوادهای ۴ نفره و مدرن را روایت میکند که در شهر عجیبی زندگی میکنند. شما در هیچ جای کتاب متوجه نام این شهر و یا موقعیت جغرافیایی آن نمیشوید. با این حال به خوبی میدانید مردم این شهر انسانهایی مرفه هستند. آنها از لحاظ امکانات و تکنولوژی در نقطه مطلوبی قرار دارند. بهطور مثال درجایی از داستان متوجه میشوید که تلویزیونها در این زمان سهبعدی هستند. طوریکه مثلا میتوانید پیراهن لطیف مجری تلویزیون را لمس کنید. ولی نکته در اینجاست که مردم این شهر دچار نوعی افسردگیاند. آنها از زندگیشان راضی نیستند. درست در همینجا شما با کسبوکار عجیب خانواده توواچه (Tuvaches) آشنا میشوید. این خانواده صاحب مغازهای بزرگ است که در آن لوازم خودکشی به فروش میرسد. در این فروشگاه انواع طناب دار، سم، تیغهای برنده و سلاحهای گرم و سرد مخصوص خودکشی بهچشم میخورد. شعار فروشگاه توواچه که بر روی کیفهای این فروشگاه نوشته شده این جمله است: “اگر زندگی شما ناموفق بوده است بیایید تا ما مرگ شما را به یک موفقیت تبدیل کنیم.”
یکی دیگر از نکات جالب این خانواده نامگذاری اعضای خانواده است. نام اعضای این خانواده از اسامی خودکشی کنندگان معروف تاریخ اقتباس شده است. پدر خانواده به یاد یوکیو میشیما (Yukio Mishima)، میشیما نام گرفته است. او به یاد مرلین مونرو (Marilyn Monroe) دخترش را مرلین و به یاد ونسان ون گوک (Vincent Van Gogh) پسرش را وینسنت میخواند. مادر این خانواده نیز همراه با بقیه اعضای خانواده و با فداکاری مادرانه ای کسبوکار مغازه را رونق میدهد.
رمانهای کوتاه را ترجیح میدهید؟ نقد و بررسی داستان خانه زيبارويان خفته را از دست ندهید.
نقطه عطف این داستان از جایی شروع میشود که فرزند سوم خانواده به نام الن (Alen) به دنیا میآید. آلن در دنیایی بهدنیا آمده که عجیب و آخرالزمانیست. در دنیایی که لایه ازن از بین رفته، بارانهای اسیدی میبارد و اگر کبوتران روی نقاط خاصی از آسمان شهر پرواز کنند، میمیرند. ولی او توجهی به این زشتیها ندارد. الن با همه اعضای خانواده تفاوت دارد. او عاشق زندگی و زیباییهایش است. او دوست دارد این زیباییها را به دیگران هم نشان دهد. آلن همچنین سعی دارد مانع کسبوکار فروشگاهشان شود. به عنوان مثال چاقوهای برنده فروشگاه را کند میکند و یا سیبهایی را که مادرش با دقت به سم آغشته کرده، با سیبهای سالم جابهجا میکند.
نقش الن چه در میان خانواده و چه اجتماع اطرافش نقشی خاص و منحصر به فرد است. الن با همه مهربان است و محبتش را از کسی دریغ نمیکند. او دوست دارد به همه بفهماند که زندگی زیباست و باید از آن لذت برد. با عمیق شدن نقش الن و نفوذ فکری او در اعضای خانواده چالشهای جدیدی در تفکرات آنها ایجاد میشود. کمکم رفتارهای الن باعث تغییر و دید متفاوت اعضای خانوادهاش به زندگی میشود.
در این مسیر مرلین اولین تغییر کننده است. او خود یکی از طرفداران فروشگاهشان بوده و اعتقاد دارد در کودکی به او سمی تزریق شده و بزاقش را آلوده کرده است. او معتقد است به خاطر سم داخل بزاقش، هرکس او را ببوسد خواهد مرد. ولی حالا مرلین با چالشی جدی روبهرو گردیده است. او در حسرت بوسیدن لبهای کسی که دوستش میداشت، فرو رفته است. او راه چاره ای جز نبوسیدن عشقش ندارد. وینسنت که همیشه درگیر کابوسهای سیاه و تاریک و ترسناک بود. حالا به این نتیجه رسیده است که میتواند از این کابوسها برای خلق آثار هنری استفاده کند. فکر میکند با این کار میتواند باعث آرامش خودش شود. خانم توواچه نیز تصمیم میگیرد مهارتهای سم سازیاش را به سمت آشپزی سوق دهد و در این راه متوجه استعدادهای خاصاش در آشپزی میشود. در این میان آقای توواچه، همان پدرخوانده فروشگاه خودکشی از این که میبیند تمامی اعضای خانوادهاش به او پشت کردهاند، دچار نوعی وسواس و بیماری روحی و روانی شده است. در پایان ژان تولی اثر خود را با رویکردی پیشبینی نشده تمام میکند. او به ما یادآوری میکند که الن هم به نوعی فرزند خانواده توواچه و از رگ و خون آنهاست.
نظر منتقدان
کتاب مغازه خودکشی از نظر اکثر منتقدان جزو ۱۰۰ کتابیست که باید تا پایان عمر خوانده شوند. این کتاب با وجودی که حدودا ۱۷۰ صفحه دارد و جزو کتابهای کوتاه محسوب میشود، ولی در همان حجم کم توانسته است مفاهیم ارزشمندی را در اختیار خواننده اثر قرار دهد.
یکی دیگر از نقاط قوت این کتاب در نشر جهانی آن ترجمه این کتاب از فرانسوی به انگلیسی است. این ترجمه توسط سو دایسون انجام گرفته و منتقدان متفقالقول بر این عقیدهاند که این مترجم زبردست بهخوبی توانسته است تمامی نکات برجسته و پستی و بلندیهای مد نظر نویسنده فرانسوی اثر را بهطور کامل به انگلیسی برگرداند. ترجمه او توانسته همان حسی را که از خواندن اصل اثر به زبان فرانسه در خوانندههای فرانسویزبان ایجاد میکند، در نسخه انگلیسی بازآفرینی کند.
از استامبول بخوانید: بررسی کتاب افکار عجیب من
نتیجه گیری
شما در سراسر فروشگاه خودکشی با آدمهایی مواجه میشوید که با وجود مدرنیته و رفاه هیچگونه لذتی از زندگی نمیبرند و به دنبال پایان دادن به زندگی خود به هیجانانگیزترین روش موجود هستند. در این میان الن وارد ماجرا میشود و همهچیز را تغییر میدهد. تولی با نشان دادن نقش او در تغییر نگرش همه آدمها نسبت به زیباییهای زندگی شما را تحتتاثیر قرار میدهد. مطالعه این کتاب قطعا شما راضی میکند و تا آخرین صفحه این کتاب را با رضایت به پایان میبرید. مغازه خودکشی در ابتدا کمی قلب شما را به درد میآورد، ولی درنهایت سبکی و راحتی بینظیری را در درون خود احساس خواهید کرد.
منبع: nyjournalofbooks – wordsandpeace – booknaround – craigwallwork – kennetehblane